Een ringvormige maansverduistering
Wie een klein beetje verstand van sterrenkunde heeft moet bij deze titel wel zijn wenkbrauwen fronsen!
1.Toeval
Het lijkt puur toeval, dat de maan en de zon vanaf de aarde gezien vrijwel even groot zijn.
Er is geen enkel rationeel argument voor te bedenken waarom dat zo is.
Iets nauwkeuriger gezegd geldt:
we zien de middellijn van de zon en de maan beide als een boog van circa een halve booggraad.
2.Variaties
Zowel de afstand aarde-maan als de afstand aarde-zon vertonen gering variaties
maar niet in hetzelfde tempo. De oorzaak van die variaties is
dat de baan van de maan om de aarde niet precies cirkelvormig is, maar enigszins elliptisch.
Hetzelfde geldt voor de baan van de aarde om de zon.
3.Maten
Je moet de grootste en de kleinste afstand van de aarde en de maan kunnen vinden.
Noem de (variabele) afstand m. Ook de middellijn van de maan moet je opzoeken.
Noem die d. De hoek α, waaronder je de maan ziet heeft een tangens
die vrijwel gelijk is aan d : m is.
Nu zijn de uiterste waarden en de gemiddelde waarde van de waarnemingshoek te bepalen.
De gevolgen hiervan zijn, dat wij de maan soms iets groter en soms iets kleiner zien dan de zon.
Heel soms lijken ze precies even groot.
4.Eclips
Zoals je weet, wordt tijdens een zonsverduistering of een eclips het zonlicht tegen gehouden
door de maan.
We staan tijdens de eclips in de schaduw van de maan en we "zien" dan het silhouet van de maan.
5.Totale zonsverduistering
Als de maan tijdens de zonsverduistering net iets groter moet lijken te zijn dan de zon
dan is de zonsverduistering totaal. De corona is dan zichtbaar.
Ook de gekartelde rand van de maan is tegelijkertijd waarneembaar
ten gevolge van de aanwezigheid van de vele kraters.
6.Ringvormige zonsverduistering
Als de maan in de buurt van zijn apogeum staat, het punt van zijn baan,
dat het verst van de aarde verwijderd is, dan lijkt de maan op zijn kleinst.
Als de aarde in de buurt van haar perihelium staat, het punt van haar baan,
dat het meest nabij de zon is, dan lijkt de zon op zijn grootst.
Als aan genoemde twee voorwaarden tijdens een zonsverduistering is voldaan,
dan is een ringvormige zonsverduistering waarneembaar.
7.Perioden
De tijd, die de maan nodig heeft om vanaf zijn apogeum weer opnieuw het apogeum te komen
heet een anomalistische maand. Die is 5 uren en 36 minuten langer dan een siderische maand
(een volledige omloop van de maan ten opzichte van de "vaste-sterren-achtergrond").
De tijd, die de aarde nodig heeft om van perihelium tot perihelium te komen is een anomalistisch jaar.
Dat is 25 minuten langer dan het tropische jaar, waarop onze kalender is gebaseerd,
de periode van de afwisseling van de jaargetijden.
De genoemde verschillen ontstaan, doordat de ellipsbanen zelf heel langzaam
ten opzichte van de sterrenachtergrond roteren.
8.Totale maansverduistering
Omdat de schaduw van de aarde veel groter is dan de maan
kan er "never-nooit-not-een keertje" een ringvormige maansverduistering ontstaan.
9.Zelf een ringvormige maansverduistering maken
Ga nu eens tijdens volle maan naar buiten en neem een stel verschillende munten mee.
Houd er één tussen duim en wijsvinger. Kun je de volle maanschijf ermee bedekken?
Of krijg je een ringvormige maansverduistering?
10.Beetje rekenen
Stel, dat de afstand van je oog tot je gestrekte hand met de munt erin k is
en dat de middellijn van de munt n is, dan heeft de hoek
waaronder we de munt waarnemen een tangens, die n/k is.
Als n/k < d/m is, dan kun je een ringvormige maansverduistering verwachten.